Przejazd nienormatywny, czyli jaki
Jakie pojazdy lub zespoły pojazdów mogą poruszać się po polskich drogach bez specjalnych zezwoleń? Wszystkie dopuszczalne wymiary, masy i naciski osi pojazdu określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. W dużym skrócie wymiary nie mogą przekroczyć:
16,5 m długości w przypadku ciągnika z naczepą,
18,75 m długości dla pojazdu silnikowego i przyczepy,
2,5 m szerokości pojazdu,
4 m wysokości pojazdu,
40 t masy całkowitej,
11,5 t nacisku pojedynczej osi napędowej.
Jeśli pojazd lub zespół pojazdów przekracza dopuszczalny nacisk osi dla danej drogi, jego wymiary lub rzeczywista masa całkowita z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, mamy do czynienia z przejazdem nienormatywnym.
Przejazd tylko z zezwoleniem
Ruch pojazdu nienormatywnego jest możliwy pod warunkiem uzyskania zezwolenia na przejazd odpowiedniej kategorii – od I do V. Zasady wydawania zezwoleń określa ustawa Prawo o ruchu drogowym oraz rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 21 stycznia 2021 r. w sprawie zezwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych.
W zależności od parametrów pojazdu nienormatywnego, a także dróg, po których będzie się poruszał, zezwolenia wydaje starosta (kat. I), starosta i naczelnik urzędu celno-skarbowego (kat. II), Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad i naczelnik urzędu celno-skarbowego (kat. III) oraz Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad (kat. IV i V). Zezwolenie kat. V może wydać również prezydent miasta na prawach powiatu, jeżeli trasa przejazdu znajduje się w granicach administracyjnych tego miasta i nie przebiega autostradą lub drogą ekspresową.
Wszelkie informacje i formularze potrzebne do rozpoczęcia procedury administracyjnej związanej z uzyskaniem zezwolenia na przejazd nienormatywny znaleźć można na stronie GDDKiA.
Priorytetem jest bezpieczeństwo
Przy ustalaniu trasy przejazdu nienormatywnego bierze się pod uwagę stan techniczny dróg i obiektów mostowych oraz zapewnienie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Przewożony ładunek nie może być cięższy niż pozwalają na to warunki techniczne danego obiektu. Istotne są również aktualnie panujące warunki na trasie, jak roboty drogowe lub inne utrudnienia uniemożliwiające przejazd.
Po dokonaniu wszystkich czynności związanych z uzgodnieniami trasy, wydawane jest zezwolenie w drodze decyzji administracyjnej.
Niewyrażenie zgody na przejazd zazwyczaj spowodowane jest brakiem zgody zarządcy drogi właściwego dla trasy przejazdu. Najczęstszą przyczyną odmowy wydania zezwolenia jest zły stan techniczny oraz ograniczona nośność obiektów mostowych.
Jeżeli podczas trasy przejazdu powstanie istotne utrudnienie w ruchu drogowym lub zagrożenie jego bezpieczeństwa, to pilot transportu nienormatywnego zobowiązany jest niezwłocznie powiadomić Policję oraz zarządcę drogi.
Transport głównie nocą
W zezwoleniu na transport nienormatywny zazwyczaj wpisywany jest warunek przejazdu w godz. 22:00 – 6:00 z uwagi na mniejsze natężenie ruchu w nocy. W szczególnych przypadkach (np. bardzo wysokich zestawach) może zdarzyć się określenie terminu przejazdu w ciągu dnia, kiedy jest widno, co pozwoli na wykonanie precyzyjnego przejazdu.
Przewoźnik musi dostosować prędkość przejazdu do warunków panujących na drodze. W przypadku pojazdów o masie całkowitej większej od dopuszczalnej, przez drogowe obiekty inżynierskie należy przejeżdżać stałą prędkością do 10 km/h bez hamowania i przyspieszania w osi jezdni, przy wstrzymanym ruchu dla innych pojazdów.
Z uwagi na oznakowanie pionowe trzeba zachować ostrożność przy skrętach oraz w czasie przejazdu obok azyli dla pieszych i wysp spowalniających ruch. Pod obiektami inżynierskimi i innymi elementami ograniczającymi skrajnię pionową w razie potrzeby należy obniżyć zestaw transportowy.
W przypadku szczególnie niekorzystnych warunków atmosferycznych, pojazd należy sprowadzić z drogi i kontynuować jazdę po ustąpieniu utrudnień.
Koszty dostosowania infrastruktury ponosi wykonujący przejazd
Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym, podmiot wykonujący przejazd nienormatywny ponosi koszty związane z przystosowaniem odcinków dróg dla jego potrzeb, a także koszty innych dostaw, usług lub robót, wskazanych w zezwoleniu. Jest to m.in. wykonanie niezbędnych ekspertyz i badań odcinków dróg i drogowych obiektów inżynierskich, przygotowanie dokumentacji projektowej czy czasowe usunięcie ograniczeń infrastrukturalnych (np. demontaż i ponowny montaż znaków drogowych), które uniemożliwiają przejazd nienormatywny. Konieczne może być również np. wykonanie robót zabezpieczających na trasie przejazdu lub dokonanie zmian w organizacji ruchu.
Obowiązkiem podmiotu wykonującego przejazd nienormatywny jest zapewnienie osobnej ekipy, zajmującej się przystosowywaniem jego trasy. Demontaż oznakowania i urządzeń w pasie drogowym musi odbyć się tuż przed przejazdem, a ponowny montaż natychmiast po przejeździe. Poważniejsze prace związane z ingerencją w infrastrukturę drogową zazwyczaj wymagają uzgodnienia z zarządcą drogi.
Największe transporty nienormatywne ostatnich lat
Choć GDDKiA wydaje rocznie kilkanaście tysięcy zezwoleń na transport nienormatywny, to prawdziwi giganci nie pojawiają się na drogach krajowych tak często.
W 2021 r. odbył się transport nienormatywny do Zakładów Chemicznych w Policach. Jego masa całkowita wyniosła 1160 t. Transport pokonał blisko 3-kilometrową trasę, a pojazd wraz z ładunkiem miał 96 m długości, 8,9 m szerokości i 10,9 m wysokości.
Transportem nienormatywnym był też transport maszyny TBM na plac budowy odcinka drogi ekspresowej S19 Rzeszów Południe – Babica (od 11 listopada 2022 r. do 31 stycznia 2023 r.). Transport miał długość 74 m, szerokość 9 m i masę całkowitą ok. 500 ton (największe zestawy: 499 ton i 489 ton).
W lutym br. odbył się również transport nienormatywny turbiny gazowej do Elektrowni Rybnik, który wyruszył z Kędzierzyna-Koźla. Miał on długość 45 m, szerokość 5,6 m, wysokość 6,4 m i masę całkowitą 524 t.
źródło: GDDKiA
